wall object made in order of Pandata automation in Rijswijk
Blue/red painted wood , 150X150 cm

Trouw - dinsdag 29 okt. '91

Optische reliefs in warme omhelzing

Yahya Youssef heeft eigen antwoord op abstracte geometrie

beeldende kunst

ARNHEM – Wat in de jaren zestig werd ontwikkeld als 'de erfenis van Mondriaan' blijkt in de jaren negentig nog springlevend. De abstracte geometrie, de stijl van het koele vormgeven van lijn, vlak en volume, is nooit weggeweest, alleek ze in de afgelopen jaren bijna tenonder te zijn gegaan in de belangstelling voor meer bewogen schildersstijlen.

Dat de 'hard edge' een vitaal antwoord weet te'vinden op wat door velen als een doodgelopen ontwikkeling wordt beschouwd, is te zien in het werk van Yahya Youssef. Op een overtuigende expositie in Arnhem bewijst hij dat de koele geometrie wel degelijk een meer emotionele weg kan inslaan.In de jaren zestig was de abstracte geometrie een reactie op het destijds met zoveel aplomb geschilderde abstract expressionisme waarin de ratio was uitgeschakeld ten gunste van een veel geromantiseerder wereldbeeld. De abstracte geometrie, gebaseerd op het evenwicht dat zo,kenmerkend is voor de symmetrie, greep terug op de ideeen van Mondriaan en Van Doesburg. Ze bracht het gebruik van lineaal en passer weer terug op de tekentafel en stond vooral een beredeneerde kunstwrm voor. Voormannen als Ad Dekkers, Joost Baljeu en Bob Bonies schiepen in rap tiid een nieuw vocabulaire van vormen, waarvan je je spoedig ging afvragen wanneer die stroom aan beelden zou opdrogen. Er moest toch ooit een einde komen aan zo'n beperkte vormentaal die niet verder ging dan het uitputtend verwerken van driehoek,vierkant en cirkel, of in de driedimensionale ruimte kubus en bol.Mondriaan zelf was kort voor zijn dood in feite van zijn geloof gevallen, door af te wijken van de concrete verschijningsvorm (namelijk vierkant en lijn die uitsluitend naar zichzelf verwezen) en door zich weer te laten inspireren door aanleidingen die buiten het platte vlak lagen.Deze laatste fase in zijn werk is door Dekkers c.s. eigenlijk nooit opgepakt; zij concentreerden zich meer op de vraagstukken die Mondriaan binnen het vlak had laten liggen.

Trouw
In 'een ontwikkeling die hij al een kleine twintig jaar op diverse exposities in.Nederland heeft laten zien,toont Youssef zijn trouw aan de ideeen van Mondriaan en andere leden van de Stijl, zonder daarvoor van epigonisme te kunnen worden beticht: Soms liet hij optische illusies in zijn werk toe, als' uitkomst van een bewust opgeroepen tegenstelling van tegenpolen als licht en donker, zwart en wit, hoog en laag,dat alles resulterend in de tegenstelling 'zichtbaar en onzichtbaar'.

Als uitkomst van dit illusionaire spel slaagde hij 'er zelfs in een nieuwe druktechniek te ontwikkelen die hij 'bas-relief' noemde – een omgekeerde vorm van hoogdruk die hem mogelijkheden bood om de illusie optimaal te concretiseren. In zijn nieuwe werk past hij het gebruik van het bas-relief onverkort toe,maar het staat nu niet langer meer centraal. Het is een van zijn stijlmiddelen qeworden, waarmee hij noq steeds een antwoord wil geven op de vraag hoe de vorm zich in de ruimte kan gedragen; namelijk daar waar waar de vorm zich als een plat vlak kan manifesteren,blijkt die in wezen driedimensionaal te zijn.Youssef gebruikt voor zijn vormentaal noq immer simpele gegevens als driehoek, ruit en trapezium. Althans, daar lijken ze vaak op, want Youssef voltooit de vormen lang niet altijd. Een driehoek kan abrupt ophouden, een vierkant verdwijnt achter de horizon zodat het meer op een .onregelmatige driehoek lijkt. Dit oproepen en verdwijnen verkrijgt hij door de vormen in een kadrering te plaatsen die beurtelings als contrasterende vorm en als omlijsting werkt. Binnen dit raamwerk speelt de vorm niet echt een hoofdrol, het gaat toch meer om een samenspel of contrast met de lijst. In dat licht gezien is de kleur die Youssef aan de lijst geeft van doorslaggevend belang. Een warm donkerrood of kohaltblauw zet de toon voor het verder in helder wit gezette vlak.Verdwenen is het nadrukkelijke gebruik van de 'nietkleuren' wit,zwart of grijs, die doorgaans voor een veel neutralere uitstraling zorgden. De huidige kleuren bepalen veel meer de sfeer waarin het beeld zich afspeelt, er is sprake van een verhoogde temperatuur. Deze objecten vragen er om te worden aangeraakt, ze maken het contact zeer tastbaar.Ook in de schilderijen is het afgelopen met de koele benadering. Daar worden vrijwel identieke vormen met een diepe, verzadigde kleur afgebeeld naast een pendant in een bleke tint.ratio maakt plaats voor warme inleving.

Cees Straus

Back to home page

Questions or comments regarding this website? Mailto y-youssef@usa.net Copyright '97 Yahya Youssef