Youssef geeft illusie van ruimte in het platste vlak
Beeldende kunst
Youssef geeft illusie van ruimte in het platste vlakBeeldende kunst
Arnhem – Als schilders het begrip illusie hanteren,gaan de gedachten onwillekeurig uit naar de historische "ogenbedriegertjes" .kunstenaars uit vroeger eeuwen slaagden er handiger in om de kijker op het verkeerde spoor te zetten door middel van voorstellingen waarin een loopje met de werkelijkheid werd genomen.Illusie is vaak een motief geweest om uiting te geven aan het gevoel van verbazing hoe (on)werkelijk de realiteit kan zijn.Illusie speelt ook in de hedendaagse kunst een rol,en zeer zeker niet alleen in de realistische schilderkunst. Voor Yahya Youssef is het een onderwerp dat niets met de werkelijkheid heeft te maken,maar alles met de wijze waarop gekeken wordt.Youssef hanteert een concrete stijl: alles wat hij voorstelt,verwijst naar niets dat buiten de voorstelling ligt,is niets anders dan het is.Op dat punt gaat hij voort op een weg die al door Mondriaan en de Russische suprimatisten werd ingeslagen. Ook zij wendden zich van de weergave van de natuur af. Een vierkant is niets anders dan een verzameling van vier lijnen met een egaal ingevuld vlak daartussen, zonder enig spoor van verwijzing naar iets dat in de natuur voorkomt.
Ook Youssef gebruikt zulke vormen. Met niet veel meer dan lijnen en vlakken schept hij voorstellingen die er op het eerste oog uiterst simpel uitzien . De verwarring , gebaseerd op overwegingen waarmee het begrip illusie kan worden weergegeven, ontstaat door de wijze waarop hij die eenvoudige vormen in kleur zet. De kleur bepaalt de kijkrichting , die door de vorm ogenschijnlijk teniet wordt gedaan.Meestal zet hij een wijd open gevallen V op een hoek neer, een vorm die met enkele lijnen in de voorstelling evenwijdig wordt herhaald om abrupt te worden afgebroken. Onder dit lijnenraster ligt een grijs vlak dat voor een interessant optisch effect zorgt. Grijs op zich is een weinig opmerkelijke kleur, maar het geeft aan primaire kleuren als rood, wit en blauw een verrassend contrast.
Vondst
Somst suggereert het diepte, soms ook een vooruitspringende volume. Het kan optisch gezien, tegelijk wegvallen en aanwezig zijn. Grijs tegenover wit geplaatst zorgt er voor dat wit een kleur wordt, een vondst waarmee Youssef afstand neemt van de opvatting van Mondriaan als zou wit juist een niet kleur zijn. Juist het grijs zorgt voor een ruimtelijk effect, waardoor het er op lijkt dat de vormen worden opengesneden en een achtergrond hebben.Die ruimtelijkheid wordt nog eens versterkt door het feit dat het schilderij, dat aan de muur gehangen een objectmatig karakter heeft, op dikke spie-latten is gezet, waardoor het van zichzelf al een zeker volume heeft. Zo ontstaat de illusie van meer dimensies . Het doek als object beschouwd, maakt zich door zijn dikte los van de achtergrond, abstraheert de voorstelling van de omgeving en lijkt te gaan zweven. Yahya Youssef kwam na zijn opleiding aan een duitse kunstacademie in Nederland terecht. Sinds hij zijn concrete stijl ontwikkelde, zijn grote veranderingen achterwege gebleven. Zeker in de laatste jaren maakt hij in zijn systematisch bepaalde ontwikkeling kleine stappen,die de indruk wekken dat zijn vormentaal langzaam uitgeput raakt.
Zijn recente werk roept de vraag op hoe gecompliceerd zijn vormentaal moet worden, voordat het illusionistisch effect verloren raakt.
Trouw, 7 November 1994
Cees Straus